Калметт-Герен Бацилл вакцинасы (БЦЖ) туберкулезбен күресудің негізгі құралы болып табылады және 1921 жылдан бері ауруға қарсы жалғыз лицензияланған вакцина болып қала береді. Қазақстанда вакцинация, егер медициналық қарсы көрсетілімдер болмаса, өмірдің 1-4 күніне перинаталдық орталықтардың егу кабинеттерінде дені сау жаңа туған балаларда жүргізіледі. Ревакцинация 6 жастағы мектептерде (1-сынып) оқу жылының бірінші айында, бір мезгілде бүкіл республика бойынша қыркүйекте ұйымдастырылады. БЦЖ вакцинасына әлсіреген Mycobacterium bovis (M. bovis) штаммы кіреді. Вакцина өндірушісі-Serum Institute of India Pvt.Ltd. (Үндістан).

БЦЖ вакцинациясы туберкулезді бақылаудың жаһандық стратегиясының маңызды элементі болып қала береді, бұл аурудың денсаулық пен жалпы қоғамға ауыртпалығын азайтуға көмектеседі

Вакцина қалай енгізіледі?

БЦЖ вакцинасы сол жақ иықтың сыртқы бетінің жоғарғы және ортаңғы үштен бір бөлігінің шекарасында қатаң түрде тері ішіне енгізіледі. Вакцинациядан кейінгі алғашқы бірнеше күнде ықтимал асқынулардың алдын алу үшін инъекция алаңын суламау ұсынылады.

БЦЖ вакцинасымен туберкулездің алдын алуға қарсы көрсетілімдер:

1) туа біткен иммун тапшылығы;

2) туыстығының бірінші дәрежесіндегі адамдарда анықталған БЦЖ вакцинасымен вакцинациялауға арналған жалпыланған инфекция;

3) АИТВ немесе жүре пайда болған иммундық тапшылық синдромы (бұдан әрі-ЖИТС);

4) шала туылу-дене салмағы 2000 грамнан кем немесе гестациялық жасы 33 аптадан аз;

5) орталық жүйке жүйесінің зақымдануы-асфиксия және неврологиялық симптоматикасы бар туу жарақаттары (орташа ауыр және ауыр дәрежеде);

6) құрсақішілік инфекция (цитомегаловирус, токсоплазмоз, хламидиоз, туберкулез), жаңа туған нәрестелердің сепсисі;

7) жаңа туған нәрестелердің гемолитикалық ауруы (орташа, орташа ауыр және ауыр түрі);

8) Төмен дәрежелі температурамен және жалпы жай-күйінің бұзылуымен қатар жүретін орташа және ауыр дәрежедегі аурулар;

9) қызба.

Егер перинаталдық (перзентханалық) орталықтың егу кабинетінде өмірдің 1-4 күніне екпе алмаса не істеу керек?

Перинаталдық (перзентханалық) орталықта БЦЖ вакцинасымен егілмеген балалар МСАК көрсететін ұйымдарда: екі айға дейін – Манту сынамасын қоймай, екі айдан кейін – теріс нәтиже болған кезде вакцинацияланады.

БЦЖ вакцинасымен вакцинациялау мен ревакцинациялаудың соңғы нәтижесі егілгеннен кейін 1 жылдан кейін тыртық мөлшері бойынша бағаланады.

AбКДС вакцинасы балаларды үш қауіпті инфекциядан қорғаудың маңызды құралы болып табылады. Оның құрамына көкжөтел, дифтерия және сіреспемен күресуге бағытталған компоненттер кіреді. Вакцина өндірушісі-Sanofi Pasteur SA (Франция).

Біріктірілген вакциналарды қолданудың бірқатар артықшылықтары бар, соның ішінде инъекциялар санын азайту және бала мен ата-ана үшін вакцинация процесін жеңілдету. Аралас вакциналар сонымен қатар логистика мен вакцинация бағдарламаларын басқару шығындарын азайтуға мүмкіндік береді.

Қарсы көрсеткіштер:

1) туа біткен иммун тапшылығы;

2) алдыңғы дозадан кейін немесе вакцина компонентіне ауыр аллергиялық реакция (мысалы, анафилаксия);

3) АИТВ немесе жүре пайда болған иммундық тапшылық синдромы (бұдан әрі-ЖИТС);

4) шала туылу-дене салмағы 2000 грамнан кем немесе гестациялық жасы 33 аптадан аз (уақытша);

5) орталық жүйке жүйесінің зақымдануы-асфиксия және неврологиялық симптоматикасы бар туу жарақаттары (орташа ауыр және ауыр дәрежеде);

6) құрсақішілік инфекция (цитомегаловирус, токсоплазмоз, хламидиоз, туберкулез), жаңа туған нәрестелердің сепсисі;

7) жаңа туған нәрестелердің гемолитикалық ауруы (орташа, орташа ауыр және ауыр түрі);

8) Төмен дәрежелі температурамен және жалпы жай-күйінің бұзылуымен қатар жүретін орташа және ауыр дәрежедегі аурулар;

9) энцефалопатия (мысалы, кома, сана деңгейінің төмендеуі немесе ұзаққа созылған құрысулар) басқа анықталатын себеппен байланысты емес АбКДС алдыңғы дозасынан кейін 7 күн ішінде.

ККП вакцинасы - қызылшаға, паротитке және қызамыққа қарсы бағытталған антигендері бар тірі әлсіретілген вакцина. Қазақстанда иммундау бағдарламасы екі кезеңнен тұрады: бірінші вакцинация 12 айдан 15 айға дейін, екіншісі - 6 жаста жүргізіледі. Әдетте бұл аурулардың өршу жағдайларын қоспағанда, ККП вакцинасын үшінші рет енгізу ұсынылмайды. Вакцина өндірушісі-Serum Institute of India Pvt.Ltd. (Үндістан).

Маңыздысы, зерттеулер қызылшаға, паротитке және қызамыққа қарсы вакцинация мен аутизм спектрінің бұзылуы немесе созылмалы аурулар арасында ешқандай байланыс таппады.

Жағымсыз реакциялар:

ККП вакцинациясынан кейін инъекция орнында жеңіл ауырсыну, қызару, қызба және шамалы бөртпе пайда болуы мүмкін. Сирек жағдайларда щекке немесе мойынға лимфа түйіндерінің ісінуі, сондай-ақ буындардағы уақытша ауырсыну мен қозғалғыштықтың шектелуі мүмкін, көбінесе жасөспірімдер мен ересек әйелдерде. Ауыр реакциялар өте сирек кездеседі. Бұл жиі қызбамен бірге жүретін құрысулар немесе тромбоциттер санының уақытша төмендеуі болуы мүмкін, бұл әдеттен тыс қан кетуге немесе көгеруге әкелуі мүмкін. Иммундық жүйесі ауыр бұзылулары бар адамдарға қауіпті инфекциялардың даму қаупіне байланысты ККП вакцинациясынан аулақ болу ұсынылады.

Қарсы көрсеткіштер:

1) вакцинаны алдыңғы енгізгеннен кейін немесе оның қандай да бір компоненттеріне күшті аллергиялық реакция (мысалы, анафилаксия).

2) бастапқы немесе жүре пайда болған иммунитет тапшылығы (мысалы, жасушалық иммунитет тапшылығы, гипогаммаглобулинемия, дисгаммаглобулинемия, ЖИТС және ауыр иммуносупрессиямен АИТВ инфекциясы).

3) лейкемия, лимфома немесе сүйек кемігіне немесе лимфа жүйесіне әсер ететін қатерлі ісіктер сияқты қан аурулары.

4) ұзақ иммуносупрессивті терапия; кортикостероидтар үшін: преднизолонды тәулігіне 20 мг немесе тәулігіне 2 мг/кг дозада қолдану (немесе басқа кортикостероидтың баламалы мөлшері) 2 аптадан астам уақытқа созылады.

5) медициналық тарихта ата-аналарында, бауырларында немесе әпкелерінде туа біткен немесе тұқым қуалайтын иммун тапшылығының болуы.

6) туберкулездің болуы.